Fitness Science

Training bij depressie door: Meike de Jong

Inleiding

Wie kent er niet iemand in zijn nabije omgeving met een depressie in lichte of ernstigere mate? Helaas zullen weinig mensen hierop een ‘nee’ beantwoorden. Een depressie is een ernstige stemmingsstoornis gekarakteriseerd door slapeloosheid, moeheid, verandering van eetlust en een zwaar terneergeslagen stemming.¹  In 2007 leden 545.100 mensen aan een depressie.²  Op basis van alleen demografische ontwikkelingen is de verwachting dat het absolute aantal patiënten per jaar met depressie dat door de huisarts gediagnosticeerd wordt tussen 2007 en 2025 met 10% zal stijgen.³  De behandeling bij depressie bestaat voornamelijk uit medicatie (antidepressiva) en psychotherapie. Daarnaast worden er nog verschillende therapieën toegepast zoals lichttherapie, Electro Convulsieve therapie en alternatieve geneeswijzen.⁴

Fysieke activiteit bij depressie

Er bestaat enige evidentie voor de preventieve rol van lichamelijke activiteit tegen depressie. Onderzoek op een niet-klinische populatie toonde aan dat het relatieve risico op depressie 27% lager is voor mannen die drie uur of meer per week sport beoefenen dan voor minder actieven. Mensen met een inactief leefpatroon zijn kwetsbaarder voor depressie dan mensen met een actief leefpatroon.⁵ Volgens Knapen et al. (1999). speelt fysieke activiteit of beter het gebrek daaraan een centrale rol in het ontstaan van depressie en het verergeren van de symptomen wat blijkt uit figuur 1.⁵

De meeste onderzochte vorm van therapie bij depressie is de cognitieve gedragstherapie, echter er zijn studies die aangeven dat lichamelijke oefening een even effectieve behandeling is.⁶

Wat is in het geval van depressieve mensen een goede training?

Krachttraining

Een onderzoek van Singh et al. (1997) toonde aan dat krachttraining een effectief antidepressivum is bij depressieve ouderen, daarbij verbeterde ook de kracht, het moreel en de kwaliteit van leven.⁷  Een ander onderzoek uitgevoerd door Craft & Perna (2004), heeft aangetoond dat krachttraining even effectief is als runningtherapie en bovendien beter aanvaardbaar is voor sommige patiënten. Veelal wordt een programma van minstens 9 tot 12 weken geadviseerd met drie keer per week minstens een half uur fysiek trainen.⁸

Cardiotraining

Onderzoek toont aan dat 16 weken van aerobe cardiotraining even effectief was als medicatie in het verminderen in symptomen van depressie.⁹ Dit wordt ondersteund door 2 andere onderzoeken waarin de deelnemers 12 weken aerobe cardiotraining uitvoerden en ook een vermindering in symptomen van depressie lieten zien.^10,11
Bovendien concludeert Salmon (2001) in zijn review dat aerobe training sterk stressverlagend werkt en een antidepressieve werking heeft, wat een verdere positieve invloed op depressieve patiënten kan hebben.¹¹

Andere trainingsvormen

Uit de studie van Chou et al. (2004) is gebleken dat drie keer 45 minuten per week Tai Chi gedurende drie maanden effectief was om de score op de Center for Epidemiological Studies Depression Scale te verlagen onder de score waarbij er geen sprake meer was van een depressie.¹²

Discussie

Uit de resultaten van de studies die hierboven zijn beschreven blijkt dat verschillende vormen van fysieke training effectief zijn om depressie te behandelen maar de vraag blijft hoe we deze trainingsvormen het beste kunnen toepassen. Volgens Dunn et al. (2005) is 3x in de week trainen even effectief als 5x in de week trainen om de symptomen van depressie te verminderen.¹⁰ Uit onderzoek blijkt dat kracht en cardio op een intensieve manier uitvoeren meer effect heeft. Bij cardio wil dat zeggen een intensiteit van 70 tot 85% van de maximale hartslag.⁹ Bij onderzoek naar kracht- en weerstandtraining is gebleken dat trainen op een hogere intensiteit (80% van het 1 RM) een sterkere afname van symptomen van depressie gaf dan op een lagere intensiteit trainen (20% van het 1RM).¹³
De verschillende trainingsvormen blijken dus beide effectief te zijn maar welke trainingsvorm is het beste toe te passen of het meest effectief? Martinsen et al.(1989) hebben onderzoek gedaan naar het verschil in effect tussen cardiotraining en krachttraining bij depressieve mensen. Zij kwamen erachter dat de depressie scores in beide groepen waren afgenomen, maar er geen significant verschil was tussen de twee trainingsgroepen.¹⁴ Hieruit kunnen we concluderen dat het niet veel uitmaakt welke trainingsvorm er gekozen wordt als het maar regelmatig plaatsvindt en intensief genoeg is. Omdat depressie vaak gepaard gaat met verminderd sociaal functioneren, worden er vaak groepstrainingen toegepast. De vraag is of dit effectiever is dan alleen trainen. Uit onderzoek blijkt dat er geen verschil is gevonden tussen individueel trainen en trainen in een groep en dat persoonlijke voorkeur hierin belangrijker is.¹⁵

Conclusie

Op basis van de hierboven besproken literatuur en overwegingen kan er geconcludeerd worden dat fysieke training effectief kan zijn in het behandelen van depressie. Uit de literatuur volgt het volgende advies bij training van patiënten met depressie:

Eerst moet worden onderzocht aan welke trainingsvorm, cardio- of krachttraining, een combinatie van deze, of andere trainingsvormen, de patiënt de voorkeur geeft en of de patiënt individueel of in groepsverband wil trainen.

Bij cardiotraining is het van belang dat men traint op een intensiteit van 70 tot 85% van de maximale hartslag, dit dient men tijdens een sessie van 30 minuten aaneensluitend, 3 maal per week uit te voeren.

Bij krachttraining richt men zich op de grote spiergroepen (rug, borst, benen, schouders, armen en buik) op 3 maal niet opeenvolgende dagen in de week met 3 series van 8 herhalingen op 80% van de 1RM per oefening.

Wanneer men Tai Chi toepast is het aan te raden om 3 maal per week een sessie van 45 minuten uit te voeren.

Om resultaat te behalen is het noodzakelijk om een programma, ongeacht de trainingsvorm, minstens 12 weken duurt. Het verdient de voorkeur dat de trainingen onder begeleiding plaatsvinden zodat de patiënt meer gemotiveerd is om de therapie te blijven volgen en op een juiste manier traint.¹⁵

Referenties
1. Bear, M.F., Connors, B.W., Paradiso, M. A. Introduction to neuroscience. In: Neuroscience exploring the brain 2nd edition. USA Lippincott Williams & Wilkins.
2. Schoemaker, C. ,  Poos,  M.J.J.C., Spijker,  J., Gool,  C.H.  van. Hoe vaak komt depressie voor? In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid URL:  <http://www.nationaalkompas.nl> Nationaal Kompas VolksgezondheidGezondheid en ziekteZiekten en aandoeningenPsychische stoornissenDepressie, 17 juni 2010.
3. Schoemaker, C. , Poos,  M.J.J.C., Spijker, J.,  Gool, C.H.  van.  Neemt het aantal mensen met depressie toe of af?  In: Volksgezondheid Toekomst Verkenning, Nationaal Kompas Volksgezondheid. URL:  http://www.nationaalkompas.nl> Nationaal Kompas VolksgezondheidGezondheid en ziekteZiekten en aandoeningenPsychische stoornissenDepressie, 22 maart 2010.
4. Velde, V., van der. (2005). Samenvatting Multidisciplinaire richtlijn Depressie Richtlijn voor de diagnostiek en behandeling van volwassen cliënten met een depressie.
5. Knapen,, J., Vliet, P., van de, Coppenolle, H., Van, Pieters, G., Peuskens, J. Psychomotorische therapie en depressie: een paradox? (1999). Psychopraxis, 1, 157-162.
6. Cuijpers, P., Dekker, J. Psychologische behandeling van depressie; een systematisch overzicht van meta-analysen. (2005). Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 149, 1892-1897.
7. Singh, N.A., Clements, K.M., Fiatatrone, M.A. A Randomized Controlled Trial of Progressive Resistance Training in Depressed Elders. (1997). The Journal of Gerontology Medical Sciences, 52a, 1, M27-M35.
8. Craft, L.L., Perna, F.M. The Benefits of Exercise for the Clinically Depressed. (2004). The Primary Care Companion to the Journal of Clinical Psychiatry, 6, 3, 104, 111.
9. Blumenthal, J.A., Babyak, M.A., Moore, K.A., Craighead, W.E., Herman, S., Khatri, P., Waugh, R., Napolitano, M.A., Forman, L.M., Appelbaum, M., Doraiswamy, M., Krishnan, R. Effects of Exercise Training on Older Patients with Major Depression. (1999). Archives of Internal Medicine, 159, 2349-2356.
10. Dunn, A.L., Trivedi, M.H., Kampert, J.B., Clark, C.G., Chambliss, H.O. Exercise Treatment for Depression. Efficacy and Dose Response. (2005) American Journal of Preventive Medicine, 28, 1, 1-8.
11.Salmon,P. Effects of Physical Exercise on Anxiety, Depression , and Sensitivity to Stress: a Unifying Theory. (2001). Clinical Psychology Review, 21, 1, 33-61.
12. Chou, K.L., Lee, P.W.H., Yu, E.C.S., Macfarlane, D., Cheng, Y.H., Chan, S.S.C., Chi, I. Effect of Tai Chi on depressive symptoms amongst Chinese older patients with depressive disorders: a randomized clinical trial (2004). International Journal of Geriatric Psychiatry, 19, 1105-1107.
13. Singh, N.A. Stavrinos, T.M., Scarbek, Y., Galambos, G., Liber, C., Fiatarone Singh, M.A. A randomized Controlled Trial of High Versus Low Intensity Weight Training Versus General Practitioner Care for Clinical Depression in Older Adults. (2005). Journal of Gerontology: Medical Sciences, 60A, 6, 768-776.
14. Martinsen, E.W., Hoffart, A., Solberg, O. Comparing aerobic with nonaerobic forms of exercise in the treatment of clinical depression: a randomized trial.(1989). Comprehensive Psychiatry, 4,324-31.
15. Stammes, R., Spijker, J. Fysieke training bij depressie. (2011). Nederlands Tijdschrift voor Evidence Based Practice, 1, 15-18.